Begeleid bezoek aan de tentoonstelling in Wiels Centrum voor hedendaagse kunst
23 november 2014 om 13 uur
Ana Torfs stelt voor het eerst in zeven jaar weer solo in eigen stad Brussel tentoon. Echolalia bij Wiels omvat zes recente installaties, waarvan slechts eentje eerder in België te zien was. De kunstenares werkt met bestaande beelden en teksten die ze herhaalt, transformeert en vertaalt.
In het oeuvre van Ana Torfs staat het spanningsveld tussen tekst en beeld centraal, en de daarmee gepaarde processen van vertaling, interpretatie en visualisatie. In minutieus uitgewerkte, vaak bedwelmend mooie fotografische series, diaprojecties, prentenreeksen, een film of wandtapijten neemt ze fragmenten uit het collectieve geheugen onder de loep. Vertrekkend van bestaande teksten en beelden weet ze ons te verrassen door een nieuw licht op bekende zaken te werpen.
De onderwerpen – of beter aanleidingen tot het maken – van deze werken lopen erg uiteen: van Columbus’ ontdekking van de nieuwe wereld en Jonathan Swifts roman Gullivers reizen over een vroeg-20e-eeuws stalenboek van de verfstoffenfabrikant Bayer tot een 18e-eeuws formeel systeem voor het benoemen van planten.
Torfs’ vakmanschap leidt tot een feest voor het oog dat de kijker aanmaant tot verkenning, zelfs tot speuren. Wie zich laat verleiden door haar intellectueel spannende spel ontdekt onderhuids niet alleen sterke politieke standpunten, maar ook temperende ironie.
Hoewel de ruimte in Wiels sober oogt – de ingelijste foto’s, zeefdrukken en prints zijn met precisie opgehangen –, vormt de tentoonstelling een ware ontdekkingstocht doorheen historisch geladen plaatsen en momenten: in zes gelaagde installaties ontdek je verbanden en raakvlakken tot je hoofd ervan tolt.
Vanwaar komt die titel, Echolalia?
Ana Torfs: Ik hou van woorden die suggestief zijn, maar ook de klank van de Engelse term ‘echolalia’ vind ik prachtig. Het eerste deel van het woord behoeft geen verduidelijking, en ‘lalia’ betekent spreken. De werken in de tentoonstelling resoneren met elkaar, zoals de echo, maar dat laatste woord kan ook slaan op de terugkeer van mijn werken naar Brussel. Het was van 2007 (Anatomy bij Argos, is) geleden dat ik nog solo tentoongesteld had in België. Ik was dan ook erg blij met de uitnodiging van (artistiek directeur en curator) Dirk Snauwaert. Echolalia is geen neologisme, maar staat voor de herhaling van woorden door een kind dat leert praten, maar ook voor het dwangmatige herhalen van woorden en zinnen. Wellicht lijd ik zelf aan echolalie, ik werk vaak met bestaande teksten en beelden die ik herhaal, transformeer of vertaal.
Je koos zes recente werken. Hoe verhouden die zich tot elkaar?
Ana Torfs: Om de grote en lichte derde verdieping bij Wiels onder te verdelen, werd een lange muur opgetrokken. Deze eenvoudige maar radicale ingreep voorziet ruimte voor elk werk, en creëert de nodige verduistering voor de nieuwe installatie waarin projecties te zien zijn. Door te kijken en te luisteren, ontdek je talloze links tussen de zes installaties.
Veel werken hebben te maken met reizen.
Torfs: Ik reis erg graag. Zo ontstond de fotografische reeks Legendop het Canarische eiland La Gomera. Voor Displacement trok ik naar het Zweedse eiland Gotland en voor de The parrot & the nightingale, a phantasmagoria maakte ik foto’s in een botanische tuin in Cuba. De reis duikt ook op in de jacquardwandtapijten TXT (Engine of wandering words). Dat werk gaat terug op de leenwoorden saffraan, koffie, tabak, chocolade, gember en suiker. Deze ‘zwerfwoorden’, die in talloze talen ongeveer hetzelfde klinken, verwijzen naar producten die via oude handelsroutes naar alle hoeken van de wereld reisden. Bovendien gaat het werk terug op een fragment uit Jonathan Swifts roman Gullivers reizen. In de Franse editie uit 1838 publiceerde J.J. Grandville een gravure van een ‘woordenmachine’: door aan hendels te draaien kon je at random zinnen vormen. Deze tekening wordt vaak als een fictieve voorloper van de computer gezien, net zoals een jacquardweefgetouw een voorloper van de computer is. De ponskaarten van Joseph-Marie Jacquard, een uitvinder uit Lyon die het weven automatiseerde, vormden de inspiratie voor de eerste computersystemen aan het einde van de negentiende eeuw.
Aan de basis van je nieuwe werk The parrot & the nightingale, a phantasmagoria liggen de dagboeknotities van Columbus.
Torfs: Je leest daarin uiteraard over de verwondering en de betovering die gepaard gingen met de ‘ontdekking’ van Amerika. De bomen waren nooit zo groen, de vruchten nooit zo lekker, en de lucht zou zwart gezien hebben van de bonte papegaaien.
Maar er schuilt ook een duistere ondertoon in de fragmenten die ik selecteerde. Zo schrijft Columbus dat de indianen goede knechten zullen zijn, want ze herhalen alles wat men aan hen zegt. Hij schrijft ook dat ze erg onderdanig zijn en goud brengen in ruil voor glaskralen en andere kleinigheden die de Spanjaarden bij zich hebben. Het woord dat naast goud het meest voorkomt is teken, tekens die moeten worden ontcijferd of vertaald. Mijn installatie stelt beelden van exotische natuurlandschappen tegenover flatscreens met een gebarentolk. Verspreid over de ruimte staan luidsprekers waar drie mannenstemmen, in het Engels, fragmenten uit de eerste reis van Columbus vertellen. Het wordt na verloop van tijd duidelijk dat die Engelse stemmen eigenlijk drie verschillende simultaanvertalingen brengen van wat de gebarentolk op het ledscherm ‘vertelt’.
Uit Brussels Nieuws 10/09/2014
Ana Torfs (°1963, Mortsel) woont en werkt in Brussel. Ze studeerde Communica-tiewetenschappen aan de KU Leuven en Film & Video aan de Sint-Lukas Hogeschool Brussel.
Voorbije solotentoonstellingen vonden plaats in Generali Foundation, Wenen en K21 Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen, Düsseldorf (2010), Sprengel Museum, Hannover (2008), Argos, Brussel (2007), daadgalerie, Berlijn (2006), GAK Gesellschaft für Aktuelle Kunst, Bremen (2006) en Paleis voor Schone Kunsten, Brussel (2000). Naast talloze internationale groepstentoonstellingen nam Torfs recent deel aan de 1ste Biënnale van Cartagena de Indias (2014), de 11de Biënnale van Sharjah (2013) en Manifesta 9, Genk (2012).
Praktische informatie:
Datum: 23 november
Afspraak om 13.00 u aan de hoofdingang van Wiels, centrum voor hedendaagse kunst.
Van Volxemlaan 354
1190 Brussel
tel +32 (0)2 340 00 53
WIELS is gemakkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer. Een parking voor fietsen, auto’s en bussen is ook beschikbaar aan de achterkant van het gebouw.
Tram : 82 – 97, halte Wiels
Bus : 49 – 50, halte Wiels
Trein : Zuidstation
Auto : afrit 17 Anderlecht industrie, volg Centrum – Albert
Bijdrage: € 12 toegang en rondleiding door een museumdocent inbegrepen.—museumdocent betaald door VESTA
De rondleiding duurt ongeveer 1 uur.
Betaling via overschrijving op rekening : BE28973054328320
Gelieve u in elk geval per e-mail aan te melden bij Luk Wets!
Inlichtingen:
Luk Wets
tel: 02 396 28 17
GSM: 00 32 489 573 906
info@kunstinpepingen.be
Eten en drinken
Quiches, salades, broodjes en desserts met ingrediënten van over de hele wereld… Het café Kamilou@WIELS is de foyer van het kunstcentrum, een plek van ontmoeting, ontdekking en uitwisseling van ideeën, open voor iedereen.
Carpool:
Plan je per auto naar het Wiels centrum voor hedendaagse kunst te rijden en je bent bereid om een deelnemer(s) mee te nemen, laat het dan aan Luk Wets weten met de locatie waar je de eventuele medereizigers kunt oppikken?